faq
Wat is de geschiedenis van het spelalfabet?
Het Nederlandse spelalfabet begon met plaatsnamen, maar dat werden in de jaren dertig vooral voornamen. Met wat kleine veranderingen, wordt dit lijstje nog steeds geadviseerd door Onze Taal. In dat oude lijstje zitten maar drie vrouwennamen - Anna (al staat deze wel naast Anton) , Maria/Marie en Xantippe (zoek de betekenis daar eens van op). In de jaren tachtig leidde dit tot protest: er kwamen voorstellen voor aanpassing, maar Barbara, Claudia en Yvonne hebben het nooit gehaald.
Waarom is dit nodig? / Wat is er mis met het oude spelalfabet?
Op enkele namen na bestaat het oude Nederlandse spelalfabet alleen uit ouderwetse witte mannennamen. Hiermee bevestigen we keer op keer de witte mannennorm én reproduceren we, onbewust, een beeld van de samenleving dat niet bestaat (en nooit bestaan heeft). Dit is beeldvormend en beeldbepalend. Wetenschappelijk onderzoek toont bijvoorbeeld aan dat woorden en woordcombinaties die we in taal horen, meebepalen in de manier waarop we de wereld waarnemen en indelen. Daarnaast heeft onze woordkeuze een psychologisch effect en daarmee gevolgen voor mensen en samenleving. Zo zijn we bijvoorbeeld, ook in taal, gewend om mannen voor vrouwen te plaatsen.
Waarom doen jullie dit?
Wij vinden dat het spelalfabet, iets wat we dagelijks gebruiken, een afspiegeling moet zijn van de samenleving. Want Nederland bestaat niet alleen uit Antons en Pieters. Sterker nog: dat heeft het nooit bestaan.
Ook stellen we de wit-mannelijke norm ter discussie. Daarom hebben we niet-mannelijke en namen die voornamelijk gedragen worden door mensen van kleur in het nieuwe spelalfabet verwerkt. Hiermee hopen we een inclusievere afspiegeling van Nederland te schetsen en bij te dragen aan het normaliseren van deze namen.
Door een alternatief te bieden voor het oude spelalfabet, kaarten we niet alleen een probleem aan maar komen we ook met de oplossing.
Wat heeft het voor nut?
Ook al zit het in de kleinste dingen - de manier waarop we dingen zeggen zijn beeldvormend en beeldbepalend. Een wit-mannelijke norm in alledaagse taal doet ons dus geloven dat de wereld draait om witte mannen. En dat is natuurlijk niet zo, want de wereld draait om iedereen. Daarom is het spelalfabet, binnen de kaders van de naam selectiecriteria, een zo representatief mogelijke weergave van alle Nederlanders. Door de namen van die Nederlanders dagelijks te gebruiken, normaliseren we die namen bij een breder wit publiek.
Natuurlijk lossen we de ongelijkheid daarmee niet op. Wel geeft Het Nieuwe Spelalfabet stof tot nadenken over andere vormen van ongelijkheid in taal.
Zijn er niet belangrijkere zaken om voor te vechten?
Door schijnbaar kleine problemen uit te vergroten, kaarten we veel grotere problemen aan. In dit geval is het ongelijkheid binnen (alledaags) taalgebruik en hoe dit invloed heeft op ons denken. Daarnaast is het onmogelijk om de grootste problemen in één keer op te lossen. Wij kiezen er daarom voor om problemen te ontleden en met kant-en-klare oplossingen te komen. Niet lullen, maar doen!
Hoe komen jullie aan deze namen? / Wat is er wetenschappelijk aan Het Nieuwe Spelalfabet?
Samen met dr. ir. Gerrit Bloothooft hebben taalwetenschapper en fotograaf Desiré van den Berg en journalist Jill Mathon een selectie gemaakt. Lees hier! wat de criteria zijn.
Wie zijn jullie?
Het Nieuwe Spelalfabet is een project van De Bovengrondse, ontwikkeld door dr. ir. Gerrit Bloothooft, fotograaf en taalwetenschapper Desiré van den Berg en schrijver/journalist Jill Mathon. Iedereen die heeft meegewerkt aan Het Nieuwe Spelalfabet deed dit vrijwillig.
Meer weten over De Bovengrondse? Check debovengrondse.nl
Wat doen jullie nog meer?
Helaas niets meer, na vijf jaar knallen stopt De Bovengrondse voor onbepaalde tijd diens activiteiten.
Hoe financieren jullie deze actie?
We hebben alle minimale onkosten gedekt met steun van donateurs. Iedereen die heeft meegewerkt aan Het Nieuwe Spelalfabet, deed dit vrijwillig. Alleen de modellen hebben een kleine vergoeding gehad.
Wat kan ik doen?
Allereerst kan je Het Nieuwe Spelalfabet uit je hoofd leren met het memoryspel of de spiekposter. Als je dat kan, ben je ready om je vrienden, collega’s en familie te verbeteren ;) Ben je meer van de non-verbale communicatie? Print dan de spiekposter uit. Hang ’m bijvoorbeeld bij het koffieapparaat bij je werk of stop ’m onder de huistelefoon van je ouders. Je kan ons natuurlijk ook helpen door Het Nieuwe Spelalfabet online te verspreiden.
Hebben jullie niets beters te doen?
Jawel. Daarom is het ook belangrijk dat je ons support - dan kunnen wij iets meer chillen. We doen dit niet namelijk omdat we er zin in hebben, maar omdat het moet. En ook: Once you see it you can’t unsee it. Denk daar maar eens over na.
Hoe hebben jullie de mensen uitgekozen?/Waarom deze mensen?
Eerst hadden we de namenlijst, toen zijn we er mensen bij gaan zoeken. Het idee was om een dwarsdoorsnede van Nederland laten zien. We hebben daarom bewust niet gekozen voor BN-ers of mensen uit onze eigen bubbel. Dat was niet de gemakkelijkste manier, maar wel de interessantste. Laten we het erop houden dat we Facebook, Google en lokale kranten helemaal hebben uitgespeeld.
Wat is een spelalfabet?
Dagelijks gebruiken Nederlanders het spelalfabet om zichzelf te verduidelijken, bijvoorbeeld bij het spellen van een postcode of letterreeks. De A van Anton, de B van Bernard, de C van Cornelis. Op die manier worden er minder vergissingen gemaakt.
Het is daarom belangrijk om namen te gebruiken die voor de meeste Nederlanders bekend in de oren klinken. Daarom hebben we een selectie gemaakt uit de populairste Nederlandse namen woonachtig in Nederland tussen 1971 en 2017.
Haten jullie witte mannen?
Nee. We haten niemand, we houden van iedereen - in alle soorten, maten en kleuren.
Waarom staan er niet meer namen in die juist genormaliseerd moeten worden?
Omdat we daarmee voorbij zouden gaan aan de functie van het spelalfabet - het is belangrijk dat de meeste Nederlanders een naam meteen herkennen. Meer hierover lees je hier!.
Waarom hebben jullie Xantippe er niet in gelaten?
Xantippe is geen populaire naam. Het viel daarom buiten onze selectie (meer hierover lees je hier!). Jammer, want we houden best van boosaardige vrouwen.
Hoe zorgen jullie ervoor dat mensen het spelalfabet gaan gebruiken?
We hebben spiekposters die je op kunt hangen bij je werk, een memoryspel en een oefenbandje. In de toekomst willen we nog meer van zulke dingen maken. Ook vragen we bedrijven Het Nieuwe Spelalfabet te gebruiken.
Hebben jullie ook een lespakket?
Jazeker, dat vind je hier!
Ondernemen jullie nog meer actie rondom het spelalfabet?
Jazeker! Zo willen we de spelalfabet Wikipediapagina aanpassen, meer (openbare) expo’s organiseren en meer educatiemateriaal maken. Heb jij zelf ideeën rondom actie voor Het Nieuwe Spelalfabet? Mail ons dan!
Welke bronnen hebben jullie gebruikt?
We hebben meerdere bronnen ingezet. Voor het volledige overzicht zie deze pdf.
Hoe hebben jullie dit idee bedacht?
Ondanks dat de makers van Het Nieuwe Spelalfabet al ruim vier jaar met dit idee in hun hoofd rondlopen, zijn ze (zoals met de meeste ideeën) niet de eersten die er iets over zeggen. Al in de jaren ‘80 van de vorige eeuw probeerde een groep feministen vrouwennamen toe te voegen aan het spelalfabet, maar dit is nooit echt grootschalig aangeslagen. Ook columnist, rapper, schrijver en activist Massih Hutak pleitte in 2018 voor een nieuw spelalfabet. Diversiteits- en inclusiespecialist Gatra Peshtaz ontwikkelde in 2021 het Inclusieve Spelalfabet. Wij hebben ervoor gekozen een representatief spelalfabet te maken.
In samenwerking met:
